James Webb Uzay Teleskobu ilk kez devasa bir kilonova patlaması gözlemledi
James Webb Uzay Teleskobu ilk kez devasa bir kilonova patlaması gözlemledi Gökyüzündeki en parlak olay olarak tanımlanan ve Dünya’dan yaklaşık 8,3 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan devasa bir “kilonova” patlaması James Webb Uzay Teleskobu tarafından gözlemlendi.
James Webb Uzay Teleskobu (JWST veya Webb), başarılarına bir yenisini daha ekleme devam ediyor. JWST son olarak gezegenimizden milyonlarca ışık yılık uzakta bulunan iki nötron yıldızı birbirine çarparak oluşturduğu bir fenomeni gözlemledi. Webb’in bu gözlemi aynı zamanda teleskobun tarihi açısından da bir ilk anlamına geliyor.
Genel bilgilendirme açısından, iki nötron yıldızı birbirine çarptığında kilonova olarak bilinen büyük ve parlak bir patlama meydana gelir. Nötron yıldızları ise inanılmaz boyutlardaki yıldızların çökmesiyle oluşmakta. Birbirlerinin yörüngesinde dönen nötron yıldızları muazzam hızlarda çarpışarak kısa süreli gama ışını patlamaları (GRB’ler) yayarlar. GRB’ler sıklıkla kısa bir zaman aralığında (birkaç saniyeden bir iki dakikaya kadar) Güneş’in 10 milyar yıllık ömrü boyunca yayacağı toplam enerji miktarına eş düzeyde enerji yayarlar. Bu son derece nadir yaşanan olay ise JWST tarafından ilk kez incelendi.
Bugüne kadar kaydedilen en parlak ikinci patlama
Radboud Üniversitesi’nden Andrew Levan liderliğindeki bir gökbilimci ekibi nötron yıldızlarının birleşmesinden kaynaklanan ve GRB 230307A olarak adlandırılan olayı araştırdı. Bugüne kadar kaydedilen en parlak ikinci GRB olan bu dev kilonova patlaması 7 Mart 2023’te NASA’nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu tarafından keşfedilmişti. 34 saniye süren patlamanın takip gözlemi ise Webb ile gerçekleştirildi. Webb’in güçlü görüşünü kullanan ekip, kilonova etrafında birkaç galaksi tespit etti. En parlak ve dolayısıyla bu patlamanın en olası yeri olarak tanımlanan galaksi, Dünya’dan yaklaşık 8,3 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alıyor.
Yapılan gözlemlerde bu devasa patlamalar sonucunda evrendeki en büyük elementlerin de üretildiği tespit edildi. Bu elementler arasında demir, toryum, altın, platin, uranyum ve pek çok yeni ve daha ağır element bulunuyor. Uzmanlara göre bu ağır elementler, evrende bulunan yıldızların evrimini ve oluşumunu anlamak için önemli.
